Komt een woordvoerder bij de brandweer

Binnen de Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden (VGGM) werken 15 gemeenten, GGD, Ambulancezorg, Veilig Thuis, GHOR en Brandweer samen aan een veilige en gezonde samenleving. Als woordvoerder van de VGGM is het belangrijk om van de hoed en de rand te weten. In dat licht draaide ik een 24-uursdienst mee met de brandweer. Natuurlijk kende ik het werk van de brandweer van buitenaf, maar niets kan tippen aan een blik van binnenuit.

Buiten mijn comfortzone

Nu ben ik niet het type man dat je snel bij de brandweer zal verwachten. Normaal gesproken zweet ik al peentjes als ik boven op een huishoudtrap moet staan. En vaak wordt de brandweer gezien als een club van stoere mannen en vrouwen. Toch kwam ik niet in zo’n wereld terecht. Wel in één die sportiviteit, bedachtzaamheid, huiselijkheid en effectiviteit in handelen ademde.

Opvallend genoeg gaf dit mij het vertrouwen om uit mijn comfortzone te stappen. Voor ik het wist stond ik tijdens een oefening op een hoogwerker om een brand te blussen. Begeleid door mijn tijdelijke collega Freek ging dat heel goed. Wel sloeg ik zijn aanbod om nog even naar een hoogte van 30 meter te gaan vriendelijk af. Ook buiten mijn comfortzone zijn er grenzen.

Oefening baart vertrouwen

Bij een volgende oefening moesten we een ‘brandend pand’ in. De eerste uitdaging was om te leren ademen door een masker met ademlucht. Daarna stapten Joey, Wouter en ik met brandslang het pand in dat vol met rook stond. Overal geluiden en nul zicht. Op de tast baanden we ons via de trap een weg naar de brandhaard en naar een fictief slachtoffer.

Met deze ‘gewonde pop’ moesten we achterwaarts terug de trap af. Ik had geen idee waar ik me bevond, maar wist wel dat ik op een trap, op een donker gat afliep. Dat gaf ik ook aan. Gelukkig stelde Joey me gerust. ‘Nee man, ik loop achter je. Ik laat je toch niet in een gat vallen.’ Voor mij als leek was deze pittige oefening echt een eyeopener. Want hoe heftig is het dan wel niet bij een echte brand. En hoe belangrijk is het om daarbij op elkaar te kunnen vertrouwen.

Voor het echie

Gelukkig bleef de echte inzet tijdens mijn 24 uur beperkt. Met een Dremel bevrijdden we een vrouw van een ring die haar vinger afknelde. Ook was er een schoorsteenbrand. Met een ramoneur (grote ketting met een soort borstel) is de brandhaard professioneel uit de schoorsteen verwijderd, opgevangen in brandvrije dekens en werd de schade beperkt. We konden met een gerust hart terug naar ‘huis’. Misschien waren we nog op tijd voor het datingprogramma ‘Lang leve de liefde’.

Huiselijke helden

Dat is karakteristiek voor de huiselijke gezelligheid die ontstaat als je 24 uur met elkaar werkt en leeft. Tussen de actie door samen tv-kijken, er grappen over maken, boodschappen doen, koken, tips over recepten uitwisselen, de functies van een nieuw horloge laten zien. Ontspanning en inspanning zijn echt in evenwicht.

Inspanning

Die inspanning zit niet alleen in het meerdere malen per dag oefenen, samen sporten en de echte inzet. Brandweermensen zijn ook heel veel met onderhoud bezig. Zo worden dagelijks na elke oefening en inzet de materialen gereinigd en gecheckt. Ademluchtapparatuur, brandweerslangen, gebruikte gereedschappen. De brandweer kan het zich niet permitteren om tijdens een inzet met defect materieel ter plekke te verschijnen. Ruimte om te verslappen is er domweg niet.

Paraat zijn vergt veel

Naast alles wat ik al noemde, vielen me nog een aantal zaken op. De eerste is dat de paraatheid van de brandweer bijna de klus op zich is. Naast goed getraind zijn en het materieel op orde hebben, moeten brandweermensen continu alert zijn. Gaat de bel, dan moeten ze binnen 1 minuut in de auto zitten. Ongeacht het moment. Zelf heb ik ervaren dat je dan ook ’s nachts in bed paraat bent. En er was weliswaar geen alarm deze nacht, toch werd ik enigszins gesloopt wakker van de wekker.

Strategie en planmatige aanpak

Bij een inzet – zoals bij een grote brand – gaat de brandweer altijd strategisch te werk. Er zijn een chauffeur, een aanvalsploeg en een waterploeg. Het werk vindt plaats volgens een vast protocol. Dat start met een verkenning. Wat kunnen we zien? Waar kunnen we het zien? Wie ziet wat? Hoe interpreteren we dat? Waar zijn de vluchtwegen? Dat soort vragen.

In een razend tempo ontstaat zo een planmatige, gerichte aanpak. De chauffeur heeft het grote plaatje in beeld, zorgt voor verlichting vanuit de wagen en bedient de communicatieapparatuur. Moet een gebouw betreden worden, dan gaat de aanvalsploeg als eerste naar binnen. De waterploeg zorgt voor de aanvoer van materieel. Mocht het langer dan een half uur duren, zolang is er ademlucht beschikbaar, dan lost de waterploeg zijn collega’s af.

Samenwerking met ambulance

Naast het blussen van branden heeft de brandweer een veelheid aan andere taken. Niet voor niets heeft een brandweerauto iets weg van een hele grote gereedschapskist. Van Dremels tot zagen en van bijlen tot schoppen. Ook is er een defibrillator aan boord. Brandweermensen hebben vaak een technische achtergrond en een praktische blik, ze kunnen ook reanimeren.

Krijgt iemand een hartstilstand, dan kunnen zij het AED-deel voor hun rekening nemen. In combinatie met de ambulance is de reactietijd korter. Bovendien kunnen ambulanceverpleegkundigen andere dingen die nodig doen. Ze vullen elkaar in dergelijke situaties goed aan. ‘Ambulancemensen zijn van de zorg, wij van de hulpverlening’, vertelde een van de brandweermensen mij. ‘Zij hebben de gave om mensen gerust te stellen, wij hebben vooral het gevoel dat we mensen moeten redden.’

Overeenkomst met eigen werk

Naast alle vanzelfsprekende verschillen, kan ik ook een parallel trekken met mijn eigen werk in de crisiscommunicatie (bijvoorbeeld als woordvoerder van VGGM). Tijdens een crisis of opeenstapeling van crises, waarbij de druk hoog is, vormt zich heel snel een hecht team waar de rollen duidelijk zijn, je elkaar aanvult en op elkaar let. Wat dat laatste betreft geldt bij de brandweer de afspraak dat je jezelf niet meer trauma aandoet dan nodig is. Wijze woorden die óók passen bij de helden van de professionele organisatie die de brandweer is.

Rest mijn nog iedereen van de brandweer Gelderland-Midden te bedanken voor de mogelijkheid om het brandweerwerk van binnenuit te kunnen ervaren. De ervaringen en inzichten hebben mij zowel als mens als professional verrijkt.

Schuilt in jou ook een held? Neem dan eens een kijkje bij de mogelijkheden om – naast je baan – als vrijwilliger bij de brandweer te werken. Ik kan het je na mijn 24 uur van harte aanbevelen.